فواید و خواص ذغال اخته در طب سنتی

گیاه زغال اخته به صورت درخت یا درختچه در کنار جریان آب و یا در بیشه ها می روید و از گروه گیاهان گل دار گلبرگ جدا محسوب می شود و در زبان انگلیسی به آن CORNELIAN CHERRY گویند.

گل های زغال اخته، زرد رنگ و خوشه ای می باشد و شهد فراوانی برای زنبورهای عسل  دارد . برگ های سبز پررنگ و براق و نوک تیزی دارد. میوه ی آن به شکل بیضی و حدوداً به اندازه ی آلبالوی درشت است و طعم ترش و شیرینی دارد. رنگ میوه ی آن قرمز بسیار خوش رنگ می باشد .

درختچه ی زغال اخته حدود 300 سال عمر می کند و در حدود 25 سالگی تا 8 متر می رسد. این درخت به طور کلی ارتفاعی حدود 8-4 متر دارد. چوب آن بسیار محکم است و در صنعت نیز کاربرد دارد.

زغال اخته در منطقه ی وسیعی از اروپا، آسیا به خصوص ایران، ارمنستان و قفقاز می روید. محل رویش این گیاه در ایران، در جنگل های ارسباران، کوه های البرز، منطقه ی الموت، کوهین قزوین و در جنگل های بین مازندران و گیلان می باشد.

منطقه ی قزوین و رودبار به ویِژه در حاشیه البرز، بیش ترین تولید کننده و صادر کنندگان زغال اخته ی کشور محسوب می شوند. میوه ی زغال اخته در اواخر تابستان آماده ی چیدن است.

ترکیبات و ارزش غذایی

میوه ی نرسیده ی آن به علت داشتن اسید زیاد، بسیار ترش است ، ولی میوه ی رسیده ی آن به رنگ قرمز روشن و خوش مزه و شیرین است. این میوه در تابستان، عرضه و معمولاً به صورت تازه مصرف می شود ، ولی به صورت خشک، مربا، کنسرو، ترشی، آب میوه، سس، نکتار، ژله، مارمالاد، سرکه، لواشک و قرص های آنتی اکسیدان نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

این میوه حاوی مقادیر زیادی آهن  ، کلسیم  ، اسید فولیک  ، ویتامین های E ,  B1  ,  B2  , C  و فلاوونوئیدهاست.

آنتوسیانین موجود در زغال اخته رنگدانه ای از گروه فلاونوئیدها می باشد که عامل رنگ قرمز در گوجه فرنگی  و دیگر میوه هاست. میوه های خانواده ی گیلاس  (CHERRY) و زغال اخته (CORNELIAN CHERRY) حاوی مقادیر بالای آنتوسیانین هستند. حدود 17 ترکیب  آنتی اکسیدان  از خانواده ی گیلاس استخراج شده است که ویتامین E,C و ملاتونین نیز جزء آنها هستند. قرص های آنتی اکسیدان  در برخی کشورهای اروپایی به نام قرص های یکی در روز (ONE DAY) معروف هستند و بدون تجویز پزشک نیز خریدشان برای عموم آزاد است.

فواید درمانی

قسمت هایی از این گیاه که در تغذیه درمانی استفاده می شود عبارتند از : میوه ، برگ ، پوست و ریشه درخت.

1. زغال اخته دارای تانن و اسیدهای آلی، آنتوسیانین ها (گروهی از فلاونوئیدها) به ویژه از خانواده ی فلاون و ایزوفلاون، کاروتنوئیدها، آنتی اکسیدان ملاتونین ( که به صورت قرص آنتی اکسیدان حاصل از فرآورده های طبیعی به بازار عرضه می شود) می باشد. آنتی اکسیدان ها  مقاومت بدن در برابر بیماری های غیرواگیر که از رادیکال آزاد تولید می شود را بالا می برند و به پیش گیری از صدمه به سلول ها و بافت های بدن در مقابل این رادیکال های آزاد کمک می کنند. رادیکال های آزاد، داخل بدن تولید می شوند و یا از طریق عوامل محیطی وارد بدن می گردند.رادیکال آزاد اتمی با یک کمبود الکترون در آخرین مدار خود است و می تواند به بافت های بدن آسیب برساند و بیماری هایی چون بیماری قلبی  ، سرطان  ، دیابت  ، تصلب شرایین، آب مروارید  ، آرتروز  و آرتریت را به وجود آورد. آنتی اکسیدان هایی چون فلاونوئیدها، ویتامین E , C ، ملاتونین، آنتوسیانین ها با دادن یک الکترون، باعث خنثی شدن رادیکال های آزاد بدن می شوند ، در نتیجه از این بیماری ها جلوگیری می کند.

2. مقدار فروکتوز و گلوگز زغال اخته کم است و مصرف آن برای افراد چاق و بیماران دیابتی  مشکلی به وجود نمی آورد. حتی جوشانده ی برگ آن با گل توت فرنگی  برای درمان دیابت  (مرض قند) مؤثر است.

3. هورمون ملاتونین موجود در آن خواب انسان را راحت و عمیق می کند. این عمل به طور طبیعی و روزمره انجام می شود. این هورمون مسئولیت تنظیم ریتم 24 ساعته ی، روز و شب بدن را به عهده دارد. زغال اخته حاوی مقادیر زیادی ملاتونین است.

4. پوست زغال اخته تب بر است و در رفع اسهال مؤثر می باشد. حتی میوه ی آن نیز اثر قابض دارد ، از این رو خوردن آن در رفع اسهال و ورم معده مؤثر است. برای درمان اسهال بهتر است یک قاشق سوپخوری زغال اخته را با یک فنجان آب سرد مخلوط نموده و آن را به مدت 5 دقیقه بجوشانید و پس از 15 دقیقه دم کشیدن آن را صاف کرده و هر روز 2 تا 6 فنجان بنوشید.

5. محققی به نام دکتر LECLERC,H. نشان داده است که جوشانده ی پوست زغال اخته در درمان بیماری مالاریا مؤثر است. جوشانده ی 60 گرم پوست درخت زغال اخته در یک لیتر آب اثر تب بر و ضد مالاریا دارد. جوشانده ی فوق را باید به تدریج صبح و ظهر و شب به میزان 1 یا 2 استکان با کمی قند میل نمود.

6. زغال اخته به عنوان ضد اتصال چند نوع باکتری در ادرار و مدفوع شناخته شده است؛ به عبارت دیگر زغال اخته به خروج باکتری ها از بدن کمک می کند. باکتری اشرشیاکلی عامل 85 درصد عفونت های مجاری ادراری  است. یکی از متداول ترین عفونت ها، التهاب مثانه است که به ویژه در خانم ها شایع است. که به نظر می رسد اسید بنزوئیک موجود در زغال اخته در ایجاد خواص درمانی و پیشگیری نقش داشته باشد؛ هر چند تحقیقات اخیر نشان می دهند که این اثر احتمالاً به دلیل وجود پلیمری در زغال اخته است که ماهیت آن هنوز شناخته نشده است. این ملکول ناشناخته از اتصال اشرشیا کلی، به دیواره ی مثانه و مجاری ادراری جلوگیری می کند و به این ترتیب، از رشد و تکثیر باکتری و ایجاد عفونت، جلوگیری می کند. لازم به ذکر است که زغال اخته نمی تواند جایگزین آنتی بیوتیک شود، اما استفاده از این میوه و آب آن می تواند اثر داروهای مورد استفاده در این شرایط را تقویت کند.

7. همچنین دریافت منظم آب زغال اخته برای اسیدی کردن ادرار در افراد مبتلا به ادرار بدبو و سنگ های ادراری مؤثر است. اگر سنگ کلیه  از جنس کلسیمی باشد ، آب زغال اخته در رفع آن اثر چشمگیری دارد .

8. زغال اخته در بند آمدن خون مؤثر است. لذا خوردن میوه ی خام و سایر فرآورده های آن برای بیماران توصیه می شود. در این رابطه ابوعلی سینا دانشمند و پزشک مشهور اسلام، آب زغال اخته را برای شستشوی زخم های جلدی و گرد ریشه ی آن را برای التیام زخم  ها بکار می برد.

9. شربت زغال اخته ضد عطش است. خصوصاً در تابستان برای جلوگیری از گرمازدگی  نوشیدن شربت آن بسیار مؤثر است.

10. نظریه ای وجود دارد که زغال اخته برای درمان شب ادراری  بچه ها هم مفید است. بدین منظور 30 گرم برگ آن را در یک لیتر آب بریزید و آن را بقدری بجوشانید تا یک سوم آن بخار شود و پس از صاف نمودن آن را با شکر شیرین کنید و قبل از خواب 1 فنجان به کودک بدهید.

علت ناشناخته بودن زغال اخته در ایران

این میوه و فواید زیاد آن در ایران ناشناخته مانده است بدین دلیل که ؛

1- این میوه به صورت بسته بندی غیربهداشتی ، فله ای و عمدتاً توسط دست فروشان دوره گرد عرضه می گردد.

2- متخصصان صنایع غذایی در مورد صنایع تبدیلی این میوه مثل خشک کردن، مربا، شربت، ژله، مارمالاد و ... تحقیقات انجام نداده اند.

3- متخصصان علم تغذیه در مورد تأثیر زغال اخته بر سلامتی بدن تحقیقاتی انجام نداده اند.

4- متخصصان داروساز در مورد تولید داروهای ضد اکسیدان و ضدالتهابی و ... این میوه بررسی های لازم را به عمل نیاورده اند.

منبع : تبیان

منابع بیشتر

1. خواص درمانی زغال اخته

   4blueberry2.javanblog.ir

   خواص درمانی زغال اخته - خواص-خواص درمانی-ترکیبات و ارزش غذایی-تاثیرآن بر مغز

2. زغال اخته کوچک اما پرفایده، زغال اخته، خواص زغال اخته، فواید ...

   www.akairan.com/health/vegetable-health/zoghal.html

   زغال اخته کوچک اما پرفایده. زغال اخته چربی سوز است. به گزارش فاکس نیوز، پژوهشگران، عصاره ی ...

3. آشنایی با خواص زغال‌‌اخته

   hamshahrionline.ir/details/180269

   همشهری آنلاین: گیاه زغال‌‌اخته به صورت درخت‌‌ یا درختچه در کنار جریان آب و‌‌ یا در بیشه ...

4. خواص شگفت انگیز زغال‌اخته | زیباشو دات کام

   www.zibasho.com/archives/6697

   گیاه زغال‌اخته به صورت درخت‌‌يا درختچه در کنار جریان آب و‌‌يا در بیشه ها مي‌‌روید و از ...

5. طب سنتی - خواص زغال اخته

   tebsonaty.mihanblog.com/post/109

   خواص زغال اخته ... کاربر عزیز، توجه : قبل از عمل به نسخه های گیاهی موجود در این وبسایت با پزشک ...

6. فواید تغذیه ای زغال اخته - beytoote.com

   www.beytoote.com/cookery/khavas-ghaza/benefits-blueberry...

   گیاه زغال اخته به صورت درخت یا درختچه در کنار جریان آب و یا در بیشه ها می روید و از گروه ...

7. خواص داروهای گیاهی - خواص زغال آخته

   zabanekhorakiha.blogfa.com/post-93.aspx

   خواص داروهای ... که به نظر مي رسد اسيد بنزوئيک موجود در زغال اخته در ايجاد خواص درماني و ...

8. خواص ضد پیری زغال اخته - مردمان

   www.mardoman.net/diet/blueberries

   علاوه بر این زغال اخته یکی از غنی ترین منابع آنتی اکسیدان است. 

9. 1. خواص ذغال اخته-بینایی خود را با زغال اخته تقویت کنید-ذغال ...

      www.persianpersia.com/health/hdetails.php?articleid=...

      سلامت > تغذیه و رژیم غذائی > خواص مواد و خوراکیها >خواص ذغال اخته-بینایی خود را با زغال اخته ...

   2. چای زغال اخته - طرز تهیه چای زغال اخته با خواص دارویی | ایران کوک

      irancook.ir/11/11/chai-zoghal-akhte/4573

      چای زغال اخته : ... برخی خواص زغال اخته : تب بر و ضد اسهال است و برای دفع ورم معده بسیار موثر است.

   3. آشنايي با خواص و مضرات زغال اخته

      • 7ganj.ir
      •   › سلامت
      •   › خواص مواد غذايي

      در اين مقاله از هفت گنج ، خواص و مضرات زغال اخته را براي علاقمندان گردآوري كرده ايم.

   4. زغال‌اخته - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

      fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%BA%D8%A7%D9%84%E...

      زغال‌اخته; ... خواص دارویی دیگر زغال اخته نیز بصورت گسترده تحت مطالعه قرار گرفته و در مجلات ...

   5. خواص فوق العاده زغال‌اخته و انار +تصاویر | فرهنگ نیوز

      www.farhangnews.ir/content/47764

      زغال‌اخته و انار، سرشار از آنتی‌اکسیدان‌های فوق‌العاده‌ای‌ هستند که با بیماری‌ها ...

   6. خواص و فواید زغال‌اخته - pardad.ir

      www.pardad.ir/_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B5-%D9%88-%D9%81%D9...

      فواید شگفت انگیز زغال‌اخته گیاه زغال‌اخته به صورت درخت‌‌یا درختچه در کنار جریان آب و ...

   7. زغال اخته؛ میوه‌ای کوچک اما پرفایده

      www.tebyan.net/newindex.aspx?pid=163177

      مصرف زغال اخته باعث کاهش چربی شکمی و کاهش کلسترول می شود که این نوع چربی ... خواص زغال اخته

   8. آب زغال اخته و این همه خواص - namnak.com

      namnak.com/آب-زغال-اخته-این-همه-خواص...

      زغال اخته را بیشتر به خاطر طعم و مزه ی آن استفاده می کنیم ،آب این میوه نه تنها از لحاظ غذایی ...

   9. خواص زغال‌‌ اخته – پزشکان ایران

      • www.pezeshkan.org
      •   › مواد دارويي طبيعي

      خواص زغال‌‌ اخته. ... گیاه زغال‌‌اخته به صورت درخت‌‌ یا درختچه در کنار جریان آب و‌‌ یا در ...

   10. زغال اخته - bisms.ir

       • www.bisms.ir
       •   › مواد غذایی و تغذیه

       زغال اخته خواص،زغال اخته در بارداری،زغال اخته در دوران بارداری،زغال اخته

   11. 1. خواص میوه زغال اخته - hamedarham.ir

          • hamedarham.ir
          •   › تغذیه و آشپزی

          خواص میوه زغال اخته: زغال اخته بیشتر از آن که میوه‌ای مرسوم باشد، میوه نوبرانه و هوسانه است ...

       2. طرز تهیه مربای زغال اخته - آکا

          www.akairan.com/ashpazi/moraba1/13764.html

          مربای زغال اخته,روش تهیه مربای زغال اخته,تهیه مربای زغال اخته,طرز پخت ... خواص زغال اخته: *.

       3. خواص اعجاب انگیز زغال اخته - mihanfal.com

          • www.mihanfal.com
          •   › اسلاید

          خواص اعجاب انگیز زغال اخته. زغال اخته سرشار از آنتی اکسیدان و مهم تر از همه کم کالری است.

       4. خواص شگفت انگیز میوه زغال اخته | شگفتیها

          • www.shegeftiha.com
          •   › شگفتي‌هاي طبيعت

          گروهی از دانشمندان ایتالیایی در بررسیهای خود نشان دادند که میوه زغال اخته از خواص بالای ضد ...

       5. خواص زغال اخته - اکسیر سلامتی - عرق بوقناق

          www.eksiresalamati.com/خواص-زغال-اخته

          خواص زغال اخته.در امریکا محققان پی از ازمایش بر روی زغال اخته بر روی موش به این نتیجه رسیدند ...

       6. خواص و فواید زغال‌اخته - pardad.ir

          www.pardad.ir/_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B5-%D9%88-%D9%81%D9...

          فواید شگفت انگیز زغال‌اخته گیاه زغال‌اخته به صورت درخت‌‌یا درختچه در کنار جریان آب و ...

       7. خواص زغال اخته - persianv.com

          www.persianv.com/khoraki/202398.php

          ,خواص زغال اخته ... ای که به تازگی بر روی موش ها انجام گرفته نشان می دهد که مصرف زغال اخته می ...

       8. وبلاگ طلایی * •˙ - خواص ذغال اخته

          giltblog.mihanblog.com/post/393

          خواص ذغال اخته. شنبه 25 اردیبهشت 1389 :: نویسنده : حامد . این همه هی ذغال اخته میخوری!!

       9. خواص شگفت انگیز زغال اخته - sobhesepid.com

          sobhesepid.com/page.aspx?id=1251

          فواید تغذیه ای زغال اخته گیاه زغال اخته به صورت درخت یا درختچه در کنار جریان آب و یا در بیشه ...

       10. مربای زغال اخته | مربا و ترشی

           101recipe.com/مربای-زغال-اخته

           اما اگه زغال اخته های یکم نرسیده و ترش و ... ميخواستم ببينم از ذغال اخته 

       11. 1. خواص زغال اخته - persianv.com

              www.persianv.com/khoraki/202398.php

              خواص زغال اخته. هنگامی که رسوبات چربی و سایر مواد در رگ‌های بدن شما تجمع یابد، موجب تنگی ...

           2. آشنایی با خواص زغال‌‌ اخته - mscenter.ir

              mscenter.ir/showthread.php?tid=7707

              آشنایی با خواص زغال‌‌اخته . ... بر اساس مطالعاتی که من در خصوص ذغال اخته داشتم این میوه بدلیل ...

           3. خواص ضد پیری زغال اخته (بلوبری)

              www.haqiqat.se/index.php?option=com_content&view=article&...

              خواص ضد پیری زغال اخته ... مزایای ذغال اخته: 1 - برگ های چای و میوه خشک، اسهال، خواص تسکین است. 2 ...

           4. فواید شگفت‌انگیز زغال‌اخته آبی (بلوبری)

              www.graphmedia.org/%d9%81%d9%88%d8%a7%db%8c%d8%af-%d8%b4...

              در واقع می‌توان گفت که زغال‌اخته نهایتِ آن چیزی است که یک میوه می‌تواند در خود داشته باشد.

           5. خواص زغال اخته - alamto.com

              www.alamto.com/cornelian-cherry-benefits.html

              خواص زغال اخته:آیا با فایده‌های زغال اخته برای سلامتی آشنا هستید؟ در این مقاله با ما همراه ...

           6. طرز تهیه شربت زغال اخته گیلان

              www.sooran.com/fa/recipes/6025

              شکر را با ۲لیوان آب بجوشانید زغال اخته ها را پس از شستن داخل آب و شکر ریخته و بجوشانید تا ...

           7. خواص میوه زغال اخته - alamto.com

              www.alamto.com/fruit-properties-of-blueberries.html

              خواص میوه زغال اخته: ... مصرف آب ذغال اخته می‌تواند در کاهش عفونت‌های تنفسی موثر باشد.

           8. طرز تهیه مربای زغال اخته - آکا

              www.akairan.com/ashpazi/moraba1/13764.html

              خواص زغال اخته: *. زغال اخته به کاهش سطح کلسترول نیز کمک می کند. پلی فنول های موجود در زغال ...

           9. زغال‌اخته - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

              fa.m.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%BA%D8%A7%D9%84...

              زغال‌اخته یا ... خواص دارویی دیگر زغال اخته نیز بصورت گسترده تحت مطالعه قرار گرفته و در ...

           10. زغال اخته#،ذغال اخته#درخت زغال اخته،#نهال زغال اخته،tree ...

               parscenter.com/Product/45503

               توضیحات کامل زغال اخته#،ذغال اخته#درخت زغال 

           11. 1. خواص شگفت انگیز زغال‌اخته - delgarm.com

                  www.delgarm.com/cooking/properties-of-food/65-%D8%AE%D9...

                  زغال‌اخته در منطقه‌ وسیعی از اروپا، آسیا به خصوص ایران، ارمنستان و قفقاز می‌‌روید.

               2. نهال زغال اخته - گل و گیاه منصوری

                  • www.mansourigol.com
                  •   › …
                  •   › درختان میوه

                  توضیحات محصول. نهال زغال اخته. معرفی ذغال اخته: ذغال اخته با نام انگلیسی Cornelian cherry و نام علمی ...

               3. خواص زغال اخته چیست؟ - onbux.ir

                  onbux.ir/خواص-زغال-اخته-چیست؟

                  خواص زغال اخته چیست؟ ... خاصیت زغال اخته خشک, خواص ذغال اخته در ...

               4. تکثیر گیاه زغال اخته | تک آشپز

                  www.berashpaz.com/tag/تکثیر-گیاه-زغال-اخته

                  خواص حبوبات, انواع سبزيجات, خاصیت زغال اخته, زغال اخته,خواص مواد غذايي, ميوه, خواص سبزيجات ...

               5. خواص میوه کوچک و پرفایده ذغال اخته - نازوب

                  www.nazweb.ir/news_detail_1032.html

                  مصرف زغال اخته باعث کاهش چربی شکمی و کاهش کلسترول می شود که این نوع چربی عامل ایجاد بیماری ...

               6. خواص ضد بیری زغال اخته - rontgen.rozblog.com

                  rontgen.rozblog.com/post/11

                  خواص ضد پیری زغال اخته اگر شما جزء آن دسته از افرادی هستید که برای تثبیت عملکردهای جسمانی و ...

               7. خاصیت زغال اخته چیست | تک آشپز

                  www.berashpaz.com/tag/خاصیت-زغال-اخته-چیست

                  خواص حبوبات, انواع سبزيجات, خاصیت زغال اخته, زغال اخته,خواص مواد غذايي, ميوه, خواص سبزيجات, ...

               8. خواص میوه زغال اخته | پرتال جامع تایا

                  taya.ir/خواص-میوه-زغال-اخته__a-431703.aspx

                  خواص میوه زغال اخته: ... مصرف آب ذغال اخته می‌تواند در کاهش عفونت‌های تنفسی موثر باشد.

               9. خواص ذغال اخته - nazweb.ir

                  www.nazweb.ir/news_detail_4165.html

                  زغال اخته چربی سوز است به گزارش فاکس نیوز، پژوهشگران، عصاره ی بلوبری به نام پلی ‌فنول‌ ها ...

               10. خواص میوه زغال اخته - alamto.com

                   www.alamto.com/fruit-properties-of-blueberries.html

                   خواص میوه زغال اخته: پزشکان معتقدند مصرف میوه ذغال اخته در طی روز