فواید و خواص سنجد در طب سنتی

میوه سنجد از زمانهای گذشته در سبد غذایی ایرانیان جا داشته و در اعیاد سنتی به آن توجهی خاص مبذول شده است. امروزه از درخت سنجد و میوه آن در صنایع غذایی، بهداشتی، دارویی، عطرسازی و صنایع چوب استفاده می‌شود. نام علمی سنجد «Elaeagnusan gastifolial» است و رویشگاه این درخت بدلیل سازگاری آن با محیط‌های مختلف در اغلب نقاط كره زمین از جمله آمریكای شمالی، اروپای شرقی و غربی، آسیای مركزی و شمالی و ... است.

به طور كلی ۳ نوع درخت سنجد در دنیا وجود دارد كه ۲ نوع هلاگنوس و هیپوفار در ایران موجودست. درخت سنجد هلاگنوس به دلیل درشتی میوه‌، قامت بلند، نداشتن خار و برگهای پهن به درخت سنجد هیپورفیا برتری دارد.

خواص درخت سنجد در تمام اندامهای آن منتشر شده است و ریشه، چوب، پوست و میوه آن دارای خواص دارویی و صنعتی متفاوتی است از پوست درخت سنجد یك ماده شیمیایی دارویی مهم به نام تتراهیدروآرمور - متیل - N استخراج می‌شود. از برگ درخت سنجد آلكانویید استخراج می‌شود كه در صنایع داروسازی كاربرد دارد. اسانس گل سنجد در صنایع داروسازی و آرایشی و عطرسازی بكار می‌رود.

درخت سنجد دارای 3 قسمت برون بر (پوست قهوه‌ای رنگ)، میان‌بر (آردی شكل) و درون بر (هسته چوبی و سفت آن) است كه قسمت میان‌بر و درون بر آن دارای ارزش غذایی فراوان است. در قسمت میان‌بر 2 نوع قند گلوكز و فروكتوز، 7 نوع چربی اشباع شده و اشباع نشده وجود دارد.

در قسمت درون بر سنجد 17 نوع آمینواسید و مقداری پروتئین وجود دارد كه هر یك از این آمینواسیدها خواص دارویی بسیار مفیدی دارند بطوری كه می‌توان گفت میوه سنجد یك میوه دارویی صفراست. این میوه در طب سنتی به عنوان تانن قابض است بنابراین در معالجه بیماریهای دندان، لثه و اسهال و در درمان زخم معده موثر است و می‌تواند از خونریزی جلوگیری كند.

اگر آرد و هسته‌ میوه سنجد با هم آسیاب شود مصرف خوراكی آن بیماری آرتروز را درمان می‌كند. مصرف سنجد براى درمان و جلوگیرى از عوارضى مثل «قى»، اسهال صفراوى، زخم روده، سرفه‌هاى حاد گرم، سردرد و اثر رطوبت نافع است. سنجد مقوى قلب و برطرف كننده تب و لرزهاى سرد در بیماریهاى سینه مثل تنگى نفس، زخم ریه و عوارض دماغى محسوب مى شود.

سنجد براى درمان بیمارى هاى كبدى مانند زردى و یرقان مفید است و سنجد پخته شده به طور كامل (پوست - گوشت - هسته) در روغن زیتون به صورت خوراكى جهت درد مفاصل، خارش پوست و رشد مو توصیه شده است.

عرق شكوفه سنجد، ضد نفخ مؤثرى براى معده مى باشد. یكی از دانشمندان گفته است میوه سنجد گوشت براستخوان مى رویاند و انسان را فربه مى كند. پوست را تقویت كرده و كلیه ها را گرم نگه داشته و مانع از تكرر ادرار مى شود. در هند از روغن هسته آن لعوق یا شربت غلیظی درست می کنند که در التهاب غشاهای مخاطی همراه با ترشح همانند انواع زکام و نیز در موارد عفونتهای برونشها مصرف می نمایند.

در اسپانیا از شیره گل سنجد برای قطع تب های مهلک و خطرناک استفاده می شود. میوه سنجد از نظر طب سنتی،طبیعت سرد و خشک دارد و مقوی و مفرح است،ضد تهوع و صفرا بر نیز می باشد. سنجد به ویژه خام آن برای بند آوردن اسهال نافع است.

جوشانده گل سنجد برای بیماریهای دماغی مانند فلج و کزاز و نیز برای قلب و زخمهای ریوی و تنگی نفس مفید است و برای تقویت معده و کبد و باز کردن گرفتگیها و تحلیل گاز معده و یرقان نافع می باشد.