خواص کاهو در طب سنتی

کاهو يکي از قديمي ترين سبزيجات دنيا به شمار مي آيد که منشأ آن در هندوستان و آسياي مرکزي است. پيشينه ي مصرف کاهو در ايران شش قرن قبل از ميلاد است. اين سبزي يک قرن قبل از ميلاد به روم راه يافت و جزو غذاهاي مهم روميان شد.

کاهو گياهي است يک ساله و داراي برگ هاي پهن و دراز و سبز، با طعم کمي شيرين. کاهو موجب افزايش گلبول هاي قرمز خون شده و آهن موجود در آن براي درمان کم خوني مفيد است؛ از همين رو در گونه ها، سرخي مطلوب پديد مي آورد و اعصاب را منظم مي کند و بر قدرت بينايي مي افزايد.

اين ماده غذايي به ويژه حاوي ويتامين «ث» - ضد اسکوربوت - است. کاهو ارزش غذايي چنداني ندارد، اما از لحاظ درماني فوق العاده و سرشار از نمک هاي معدني با خاصيت قليايي است؛ به همين سبب خون را تصفيه مي کند و به حفظ هوشياري مغز و سلامت بدن کمک مي نمايد.

برگ هاي بيروني کاهو ارزش خوراکي بسيار دارد؛ زيرا اين برگ ها بيشتر در معرض نور آفتاب قرار دارد و نسبت به برگ هاي داخلي حاوي ويتامين بيشتر است. هر چه کاهو سبزتر باشد، ويتامين بيشتري دارد. کاهوي پخته براي ازدياد شير مادر مناسب است. اين سبزي محتوي چند ماده مهم و شفابخش است. آب کاهو، خنک و شادابي بخش است و ميزان فراواني منيزيم در آب آن سبب تقويت بافت عضلاني، اعصاب و مغز مي شود. آب کاهو جنبه درماني دارد.

سلولز موجود در کاهو حجم مواد داخل روده و حرکات روده را افزايش مي دهد که اين امر درمان يبوست را آسان مي سازد. کاهو براي رفع بي خوابي نيز مؤثر است؛ زيرا داراي ماده اي خواب آور به نام لکتوکاريوم است که حاوي کربوهيدرات است. اين ماده غذايي براي درمان ديابت ماده غذايي مناسب است و افراد ديابتي مي توانند به راحتي از آن استفاده کنند. استفاده از کاهو به علت داشتن املاح فراوان - به خصوص منگنز و روي - براي جلوگيري از ريزش و سفيد شدن مو مفيد است.

منبع : بیتوته

فواید و خواص کاهو در طب سنتی

كاهو یكی از پرمصرف‌ترین سبزی‌ها در میان ایرانی‌هاست؛ آن هم به شكل سالاد كاهو كه از بقیه سالادها متداول‌تر است.اما چه فوایدی دارد ؟

كاهو؛ خواب‌آور اما نفاخ

 در مورد این سبزی و خواصش با دكتر محمد حسین صالحی سورمقی، متخصص فارماكوگنوزی و استاد دانشكده داروسازی دانشگاه علوم ‌پزشکی تهران گفت‌وگویی كرده‌ایم كه می‌خوانید.

 آقای دكتر! از خواص کاهو  بگویید؟

كاهو مثل تمام سبزیجات، مقادیری املاح و ویتامین دارد كه از مهم‌ترین آنها می‌توان به پیش‌ساز ویتامینA یعنی بتاكاروتن و اسید فولیك اشاره كرد. همچنین كاهو حاوی مقداری ویتامینC، K، آهن، منیزیم و كلسیم است. 

مهم‌ترین خاصیتی كه به كاهو نسبت داده می‌شود، خواب‌آور بودن آن است. در یونان قدیم، مردم از كاهو به عنوان داروی خواب‌آور استفاده می‌كردند. امروزه از نظر علمی این موضوع به اثبات رسیده است. این سبزی تركیباتی دارد كه باعث می‌شود راحت‌تر بخوابیم و به همین دلیل مصرف آن در آخرین وعده غذایی توصیه می‌شود.

حتی در برخی نقاط دنیا شیرابه كاهو را می‌گیرند و‌ غلیظ می‌كنند و این شیرابه تلخ و قهوه‌ای را با نام تریاك كاهو می‌فروشند. در مصر قدیم،‌ مردم معتقد بودند كه كاهو برای تقویت قوای جنسی هم مفید است. این سبزی آب زیادی دارد و یكی از سبزیجات كم‌كالری به حساب می‌آید.

کاهوهای مختلفی در بازار هست؛ كاهوی پیچ، چینی، رسمی و... اینها تفاوتی با هم دارند؟

كاهوها 6 نوع مختلف‌اند كه هر یك به گونه‌ای مجددا تقسیم‌بندی می‌شوند. خواص و مواد این كاهوها نزدیك به هم است و تفاوت چندانی با هم ندارند.

بیشتر ما علاقه زیادی به مغز كاهو داریم؛ در صورتی كه همیشه شنیده‌ایم برگ‌های سبزتر مقوی‌ترند. چرا؟

برگ‌هایی كه سبز تیره هستند، همیشه باارزش‌ترند؛ زیرا عمر بیشتری دارند و در نتیجه مواد مغذی بیشتری در خود ذخیره می‌کنند. در عوض، برگ‌های روشن‌تر، جوان‌ترند و مواد مغذی‌‌شان كمتر است.

 ساقه كاهو هم ارزش غذایی دارد؟

بله، ساق كاهو منبع فیبر است. برگ‌‌های کاهو 96درصد آب و حدود یك درصد فیبر دارند در حالی كه ساقه كاهو، آب كمتر، فیبر و املاح بیشتری دارد. بنابراین، خوردن آن برای رفع یبوست و كاهش كلسترول خون توصیه می‌شود.

 كاهو نفاخ هم هست؟

بله؛ تمام سبزیجات خام، نفخ ایجاد می‌كنند و البته پختن كاهو سبب كاهش این عارضه‌اش می‌شود. مصرف كاهو با مواد ضدنفخی نظیر زیره، رازیانه و گشنیز هم می‌تواند سبب كاهش نفخ این سبزی شود.

 پختن كاهو، ارزش غذایی آن را كم نمی‌كند؟

پختن سبب می‌شود مقدار زیادی از اسید فولیك کاهو از بین برود. این ویتامین ارزشمند به حرارت حساس است و جوشاندن 4، 5 دقیقه‌ای كاهو سبب می‌شود نیمی از آن از بین برود.

 خوردن كاهو با سكنجبین چطور؟ روی نفاخی كاهو تاثیر دارد؟

سكنجبین بر طبیعت سرد كاهو تاثیر می‌گذارد. سكنجبین به دلیل گرم بودن، طبیعت سرد كاهو را خنثی می‌كند. مصرف این 2 با هم عادت بسیار خوبی است. از سوی دیگر، چون كاهو كم‌كالری است و سكنجبین كالری بالایی دارد، مصرف این 2 با هم انرژی خوبی به مصرف‌كننده‌اش می‌رساند.

 زیاد خوردن كاهو هم می‌تواند مضر باشد؟

به هر حال، خوردن هر چیزی حد و اندازه‌ای دارد. زیاده‌روی در خوردن هیچ خوراكی مفیدی توصیه نمی‌شود.

 آیا كاهو خوردن منع مصرف هم دارد؟

در حد و اندازه‌های خوراكی، نه! اما اگر شخصی آخر شب خسته باشد و مقدار زیادی كاهو بخورد و بخواهد رانندگی هم بكند، احتمال خطر بالا می‌رود.

 روی برخی كاهوها لك‌هایی دیده می‌شود كه اصطلاحا به آن زنگ‌زدگی می‌گویند. این لک‌ها را كه بیشتر روی آوند كاهو دیده می‌شوند، باید دور ریخت؟

گاهی انگل‌هایی به سبزیجات حمله می‌كنند و سبب بروز بیماری‌های گیاهی می‌شوند. برخی از این انگل‌ها برای ما انسان‌ها بی‌ضررند اما برخی می‌توانند مشكل‌ساز شوند. بهتر است لك‌ها یا هر تغییر وضعیتی كه در سبزیجات دیده می‌شود را جدا كرد و دور انداخت و مابقی قسمت‌ها را خورد.

 كاهوی تلخ را هم می‌توان مصرف كرد؟

یكی از تفاوت‌های بین كاهوها تلخ بودن بعضی‌هاست. ماده‌ای در كاهو وجود دارد كه وقتی درصد آن بالا می‌رود، سبب تلخ شدن كاهو می‌شود و وقتی درصد آن پایین‌تر باشد، تلخی كاهو مشخص نمی‌شود. این ماده در تمامی كاهوها وجود دارد و مضر نیست. اتفاقا همین ماده تلخ تا حدی برای تقویت معده نیز خوب است و سبب ترشح آنزیم بیشتر و هضم بهتر غذا می‌شود. پس یادتان باشد كه كاهوهای تلخ خاصیت هضم‌كنندگی و تقویت كنندگی بیشتری برای عملكرد معده دارند.

بهترین روش شست‌وشوی كاهو چگونه است؟

كاهو اصولا برگ‌های صافی دارد؛ اما نه خیلی صاف. شست‌وشوی سبزیجات برگ‌صاف، از آنجا كه به راحتی گل‌و‌لای از روی آنها پاك می‌شود، مشكل نیست. اما شست‌وشوی سبزیجات پیچ‌دار و ناصاف، باید دقیق انجام شود. ابتدا باید قسمت‌های آسیب‌دیده كاهو را دور بریزیم و برگ‌ها را جدا كنیم. بعد باید برگ‌های جداشده‌ كاهو را در آب كمی بخیسانیم تا گل‌و‌لای آنها خارج شود. بعد از شستن گل و لای، در مرحله بعد، مواد ضدعفونی‌كننده را در آب می‌ریزیم و كاهو را در آن می‌شوییم.

گردآوری : گروه سلامت سیمرغ

-------------------------------------------

خواص کاهو از منظر طب سنتی

از امام صادق (ع) نیز در کتاب کافی نقل شده است که بر شما باد مصرف کاهو، چرا که خون را تصفیه می کند.

تبیان: کاهو مزاجش سرد و تر است. رطوبت بسیار خوبی دارد و رطوبت طبیعی بدن را تقویت و تأمین می کند. بهترین کاهو برای مصرف، نوعی است که برگ و ساقه نازک داشته باشد و سطح برگ هایش تا حدودی چرب بوده و تلخ نباشد.

احادیث زیادی در باب اهمیت کاهو نقل شده است که در اینجا به چند مورد اشاره می نماییم:

پیامبر (ص) فرموده اند: کاهو بخورید چرا که خواب  آور است و غذا را هضم می کند.

از امام صادق (ع) نیز در کتاب کافی نقل شده است که بر شما باد مصرف کاهو، چرا که خون را تصفیه می کند.

امام رضا (ع) نیز فرموده اند: بهترین سبزی ها کاسنی و کاهو است.

کاهو مزاجش سرد و تر است. رطوبت بسیار خوبی دارد و رطوبت طبیعی بدن را تقویت و تأمین می  کند. بهترین کاهو برای مصرف، نوعی است که برگ و ساقه نازک داشته باشد و سطح برگ هایش تا حدودی چرب بوده و تلخ نباشد.

کاهو دارای رطوبت است و حجم خون را تا حدودی افزایش می دهد؛ لذا رقیق کننده نسبی خون می  باشد. از آنجایی که رطوبت عامل ایجاد خواب است، کاهو حالت آرامش بخش داشته و خواب آور خوبی است. کسانی که دچار اختلال خواب هستند و به سختی به خواب می  روند بهتر است یک ساعت قبل از خواب کاهو یا چوب وسط آن را میل کنند. البته راه دیگر، مصرف آب (عصاره) کاهو است. برای تهیه آب کاهو کافی است یک عدد کاهوی متوسط را کاملاً شسته و در یک قابلمه دردار که درب آن کاملاً بسته شده قرار داده و روی حرارت کم بگذارید تا به اصطلاح با بخار آب خودش، نرم و بخارپز شود. آب که انداخت شعله را خاموش کرده کاهو را بفشارید تا آب و عصاره آن استخراج شود. 1 تا 2 قاشق غذاخوری از این عصاره قبل از خواب می تواند خواب راحتی را به دنبال داشته باشد. عرق کاهو هم همین خواص را دارد.

روغن کاهو هم یکی از روغن های خوب در پزشکی است که برای تهیه آن، به روش های خاصی مواد موجود در کاهو را استخراج و آن را وارد یک روغن پایه می کنند که روغن حاصل، خواص کاهو را خواهد داشت. از این روغن جهت چرب کردن بینی و سر و صورت برای ایجاد آرامش و خنکی در منطقه سر و مغز و رفع خشکی و القای خواب استفاده می شود.

کاهو غذایت زیادی ندارد لذا باعث چاقی نمی شود اما مصرف آن در افراد با مزاج سرد و رطوبتی، به دلیل افزودن بر میزان رطوبت های بدن، منجر به پف  آلودگی و افزایش حجم و سایز بدن می  شود. مصرف کاهو همراه با سرکه به صورت سالاد اشتها را تحریک می  کند (5/0 ساعت قبل از غذا). زیاده  روی در مصرف کاهو می تواند مخصوصاً در افراد سرد مزاج باعث سردی، پف  آلودگی صورت، ورم بدن، درد و تورم مفاصل، آبریزش بینی و دهان، شل شدن بدن، رفلاکس و نفخ، فراموشی و ضعف بینایی شود. در این موارد توصیه می شود از کاهو پرهیز کرده یا آن را در مقادیر کم، همراه با پودر زیره، نعناع، کمی عسل، شیره انگور یا سکنجبین شیرین مصرف کنند. کاهو سکنجبین یکی از بهترین و مفیدترین خوردنی های میان وعده در طب سنتی مخصوصاً در فصل بهار و تابستان است.

درمان بی خوابی و دردهای مبهم در بدن با مصرف کاهو و سکنجبین

درمان بی خوابی و دردهای مبهم در بدن با مصرف کاهو و سکنجبین امکان پذیر است.

در طب سنتی مزاج کاهو سرد و تر است و سکنجبین مزاج گرم و خشک دارد به این دلیل که سکنجبین از ترکیب سرکه و عسل درست می  شود که به اندازه معین جوشانده شده و اثرات گرم و خشکی را بر جای می  گذارد، در واقع اثرات گرم و خشک سکنجبین با اثرات سرد و تر کاهو تا حدودی یکدیگر را خنثی می  کنند. با توجه به اینکه کاهو خواب آور، مسکن و ضد درد است می  تواند به همراه سکنجبین مصرف شود و عارضه ای نیز به همراه نداشته باشد. اما اگر کاهو را به تنهایی بدون سکنجبین مصرف کنیم همان طور که در بالا اشاره شد ممکن است رطوبت، تری و سردی آن تأثیر نامطلوبی بر روی افرادی که سن بالا دارند یا دارای مزاج بلغمی هستند بر جای بگذارد.

در واقع سکنجبین نفوذ مواد را در بدن بیشتر می  کند، باز کننده عروق بدن و مجاری است و خون بدن را تمیز می کند، از این جهت مصرف سکنجبین به تنهایی و یا با کاهو می تواند اثرات خوبی را بر بدن برجای بگذارد و به دلیل گرم و خشک بودن سکنجبین عوارض آن نیز با کاهو دفع می  شود، در نتیجه این دو ماده عوارض یکدیگر را خنثی می  کنند اما اثرات مثبت یکدیگر را خنثی نمی  کنند.

دقت داشته باشید که سکنجبین با شکر نیز درست می شود اما درست کردن آن با عسل بهتر است؛ مصرف کاهو و سکنجبین با هم برای بدن ضرری ندارد اما همچنان که زیاده روی آب زیاد می تواند برای بدن مضر باشد مصرف زیاد این ماده غذایی نیز می  تواند آسیب رسان باشد.

افعال و خواص دارویی کاهو در طب سنتی

* از کاهو خون طبیعی رقیق تولید می شود، بنابراین برای کسانی که دارای غلظت خون ناشی از مصرف زیاد گوشت قرمز هستند بسیار مفید است. همچنین برای غلظت خون در افراد مبتلا به سوء مزاج سوداوی نیز سودمند است. در این شرایط فرد باید کاهو را به عنوان یک وعده ی غذا یا یک میان وعده ی غذایی مصرف کند. در صورتی که منع طبی خاصی در کار نباشد، مصرف کاهو به همراه هویج رنده شده با مقدار اندکی آب نارنج بدین منظور قابل پیشنهاد است.

* کاهو تسکین دهنده  ی حدّت و تیزی اخلاط گرم (خلط خون و صفرا) است.

* کاهو تعدیل کننده ی خشکی اخلاط خشک (خلط صفرا و سودا) است.

* کاهو تشنگی و التهاب ناشی از مواجهه با گرما را کاهش می دهد.

* کاهو مسکّن سرفه  هایی است که ناشی از گرمی و خشکی باشند.

* کاهو یکی از مشهورترین خواب آورهای طبیعی است. مصرف ساق و انتهای شیره دار برگ کاهو بدین منظور مناسب تر است.

* کاهو ملین و ادرارآور است.

* کاهوی پخته برای تسکین درد سینه و زیاد کردن شیر موثر است.

* مصرف کاهو با سکنجبین نعناعی یکی از بهترین راه های چیرگی بر تشنگی و التهاب و خشکی بدن در روزهای گرم تابستان است.

مضرات کاهو در طب سنتی

* زیاده روی در مصرف کاهو میل جنسی را کاهش می دهد.

* کسانی که دچار افزایش سردی و تری در معده و کبد هستند باید کاهو را با احتیاط مصرف کنند.

* زیاده  روی در مصرف آن برای بیماری های ریوی مضر است.

* زیاده  روی در مصرف کاهو موجب کدورت حواس، کاهش حافظه، کندفهمی، ضعف بینایی و تولید ریح می گردد. مصلح این زیان های کاهو، نعناع و کرفس و زیره است.

روزه داران بهتر است دو ساعت پس از افطار قدری کاهو و سکنجبین میل کنند، و اگر برای سحری میل غذا خوردن ندارند دستکم کاهو و سکنجبین را در وعده  ی سحر از دست ندهند

منبع :فردا نیوز