فواید و خواص گیاه دم اسب در طب سنتی

دم اسب ( field horsetail ) گیاهی دارویی میباشد که قدمت آن به میلیون ها سال پیش باز میگردد و در طب سنتی بسیاری از کشورهای کهن مانند چین مورد استفاده قرار گرفته است. این گیاه کهن خواص فراوانی دارد که در طب سنتی کشور خودمان ایران نیز مورد استفاده قرار میگیرد. برای آشنایی با این گیاه و فواید آن با ما همراه باشید.

گیاه دم اسب

دم اسب از جمله گیاهان دارویی است که از قدیم در اروپا و چین بکار می‌رفته‌است. در فارسی به آن «دم اسبی»، «دم اسب» و «علف هفت بند» نیز می‌گویند. درکتب طب سنتی با نامهای «ذنب الخیل» و «ذنب الفرس» از آن نامبرده شده‌است. به فرانسوی آن را Prele des Queue do cheval ، Queue do renard ، champs ، Bottle brush Equisetum می‌نامند. گیاهی است از تیره Equisetaceae نام علمی آن Equisetum arvense L. می‌باشد.

دم اسب چون دارای مقدار زیادی سیلیس می‌باشد بنام سیلیس Silica نیز معروف است.

دم اسب دو نوع ساقه هوایی دارد. ساقه‌ای که به رنگ قرمز است و در اوائل بهار ظاهر می‌شود و دیگری ساقه نازک که برنگ سبز بوده و بعد از آن رشد می‌کند و مصرف طبی دارد.

ساقه بارور که قرمز است از قشر سیلیسی پوشیده شده که به آن سختی خاصی می‌دهد و از آن برای صیقلی کردنه فلزات و چوب و پاک کردن ظرفهای فلزی مانند بروس فلزی استفاده می‌شود و از ساقه‌های نازا که پس از آن ظاهر می‌شود و رنگ آن سبز و کمی قطورتر است در طب گیاهی استفاده می‌شود. گیاه دم اسب دارای ساقه زیرزمینی بسیار دراز، افقی و بندبند است و در هر بند تورمی غده‌ای شکل دیده می‌شود و ریشکهای آن که بر ساقه زیرزمینی اتصال دارند در خاک فرو رفته‌اند. دم اسب از علفهای هرز لجوج و مبرم است که معمولاً در نقاط مرطوب در جوی‌ها و باتلاقها می‌روید. بلندی آن ۶۰-۵۰ سانتی متر است و در طب سنتی از ساقه‌های نازای گیاه که سبزرنگ و قطورتر است به عنوان دارو استفاده می‌شود. این گیاه در اروپا و آسیا انتشار دارد. در فرانسه و برخی کشورهای اروپایی از داروهای مورد توجه‌است. در هند در ارتفاعات هیمالیا و در ایران در مناطق شمال ایران، در گرگان، بندرگز، و پیربازار رشت و در آذربایجان، تبریز و رنجناب به طور خودرو دیده می‌شود.

ترکیبات شیمیایی

در گیاه دم اسب وجود روغن چرب، سیلیسیک اسید، لینولئیک اسید، اکیستونین، اکیستیک اسید و اکیستین تأیید شده‌است. بعلاوه در گیاه یک ماده تلخ و مقدار کمی اکسالیک اسید، مالیک اسید، نوعی ساپونین و… وجود دارد. در گیاه تازه ۱۵-۳ درصد و در خاکستر گیاه تا ۷۰ درصد سیلیس یافت می‌شود.

خواص دم اسب

در آلمان از این گیاه بعنوان مدّر و بند آورنده خون استفاده می‌شود. در موارد استسقا، سنگ کلیه و ناراحتی‌های کلیوی تجویز می‌شود. خاکستر گیاه برای رفع اسیدی معده و سوء هاضمه استفاده می‌شود. در مناطق خاور دور و در چین معتقدند که گیاه دم اسب برای بند آوردن خونریزی مفید است. از جوشانده آن برای رفع حالت تب در معده و کبد می‌خورند.  آنتی منوراجیک است یعنی برای قطع ترشحات مفرط زاید بر حد اعتدال عادت ماهیانه مفید است. گیاه دم اسب از نظر طبیعت طبق رأی حکمای طب سنتی ایران کمی سرد و خشک است و معتقدند که گیاه قابض و بند آورنده خونریزی از اعضای مختلفه بدن است و در بند اوردن خونروی از رحم نافع است. برای سفه مزمن در بیماری‌های سینه و تنگی نفس گرم و استسقا و ورم گرم کبد و اقسام اسهالهای گرم در مواردی که تب نباشد و برای زخم روده و جراحت مثانه نافع و مفید است. اگر مدتی خورده شود و یا تنقیه شود برای گوشت آوردن فتق و التیام روده قطع شده مفید است. ضماد آن برای التیام جراحتهای سخت، عصب قطع شده، ورم مقعد، ورمهای گرم و گرد آن برای بند آوردن خونریزی مفید است.

حدود ۵۰ نوع از گیاه دم اسب وجود دارد که در سراسر دنیا دیده می شود. گیاه دم اسب دارای مقدار زیادی آلومینیوم ، پتاسیم، منگنز و فلاوانوئیدزهای دیگر است.در این مطلب از «ehow» به خواص این گیاه اشاره شده است که امیدواریم مورد استفاده قرار گیرد.

کاربرد این گیاه

▪ این گیاه برای معالجه ناراحتی پروستات، عفونت های مجرای ادراری، دفع سنگ کلیه و کیست به کار برده می شود.

▪ مصرف دم کرده این گیاه از ریزش مو جلوگیری می کند.

▪ خاصیت ضدمیکروبی وضدالتهابی دارد.

▪ ماده معدنی موجود در آن برای استحکام بخشیدن به ناخن های ضعیف، شکننده و لک های سفید روی آن موثر است.

▪ استنشاق بخار دم کرده این گیاه، گرفتگی مجرای تنفسی را باز می کند.

▪ برای رفع سرفه های خشک، برونشیت، گرفتگی مجرای تنفسی و تب مربوط به سرماخوردگی و آنفلوآنزا، روزی ۲ لیوان دم کرده این گیاه را میل کنید.

▪ مصرف کپسول عصاره این گیاه قبل از هر وعده غذایی به مدت ۲ ماه برای بیماران دیابت نوع ۲ مفید است.

▪ غر غره با دم کرده آن التهاب لوزه،زخم دهان و خون ریزی لثه را برطرف می کند.

▪ سیلیکای موجود در آن ، باعث تقویت و رشد مو می شود. از طریق ماساژ دادن موها با این گیاه می توان از ایجاد موخوره پیش گیری کرد.

▪ سیلیکای موجود در آن با تقویت بافت های پیوندی مغز و سلول های عصبی، حافظه ضعیف را تقویت می کند.

▪ مصرف آن با کلسیم برای پیش گیری از بروز پوکی استخوان، آرتریت و بیماری های دیگر مربوط به تراکم پایین استخوان مفید است.

▪ ناراحتی کلیه و مثانه را رفع می کند.

▪ این گیاه را نباید کودکان خردسال و زنان حامله مصرف کنند.

طرز استفاده

دم کرده : یک قاشق مربا خوری از گیاه خشک را در یک لیوان آب جوش ریخته و برای مدت ۱۰ دقیقه دم کنید .

جوشانده : مقدر ۱۰۰-۸۰ گرم گیاه خشک را در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید برای مدت نیمساعت بجوشد سپس آنرا صاف کرده و بمقدر یک فنجان قبل از هر غذا بنوشید .

شراب دم اسب : ۳۰ گرم گیاه خشک را در یک لیتر شراب سفید ریخته و بمدت دو هفته بگذارید بماند البته هر روز آنرا تکان دهید پس از این مدت آنرا صاف کرده و در شیشه دربست نگهدری کنید . مقدر مصرف آن یک لیوان صیح ناشتا می باشد . و معمولا برای بند آوردن خونریزی استفاده  می شود . از این شراب برای شستشوی زخم ها نیز می توان استفاده کرد .

گرد دم اسب : گیاه خشک شده را در آسیاب برقی بریزید تا بصور پودر داراید . مقدر مصرف پودر یک گرم قبل زا هر غذا است .

مضرات

این گیاه را نباید اطفال خردسال و زنان حامله مصرف کنند مقدر مصرف زیاد آن ینز ممکن است باعث ناراحتی معده و اختلال در دستگاه هضم و اسهال شود .